#اسفندگان #واژه_جشن
واژه جشن از واژه ی “یسنه” اوستایی و “یزشن” پهلوی به چمار(معنای) ستایش، نیایش و آیین های شادمانی است.
این واژه از هرگونه بارمعنایی ویژه دینی و قومیتی جدا است و محصول یک ساختار منسجم اجتماعی، فرهنگی و تاریخی است.
همه ی جوامع و ملت ها روزهایی از سال را جشن می گیرند.
برای دریافت(ادراک) درونمایه جشن های یک ملت باید ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی و اعتقادی آن جامعه را بررسی کرد.
جشن های یک ملت شناسنامه ی فرهنگی آن است و نوع نگرش آن ها به جهان، طبیعت، فراطبیعت، سازگاری با محیط و شیوه ی زیست(فرهنگ) را بازگو می کند.
#سپندآرمییتی
در گاهشماری کهن(دارای دوازده ماه و هر ماه سی روز) روز پنجم از هر ماه اسفند نام دارد، روز پنجم از ماه اسفند (برابری نام روز و ماه) سپندارمذگان یا اسفندگان نامیده می شود.اما در گاهشماری نوین(دارای دوازده ماه و شش ماه نخست دارای سی و یک روز) که در سال ۱۳۰۴ خورشیدی تصویب شد، این جشن برابر با بیست و نهم بهمن است. برای رهایی از این اختلاف کوچک و احترام به گاهشماری کهن و نوین که برآیند قرن ها تلاش و پژوهش نیاکان ما در دانش گاهشماری است می توان از بیست و نهم بهمن تا پنجم اسفند را در بزرگداشت زن،زمین،مادر و دلدار همت گمارد.
سپندآرمییتی” چهارمین امشاسپند( یاور خداوند یکتا بر روی زمین) می باشد که چم(معنی) آن فروتنی پاک و سپند است که در فارسی سپندارمذ و اسفند شده است.این فرشته یاری رسان مادینه نماد باروری و زایش،زمین سبز و سخاوتمند و بخشنده،عشق،فروتنی،بردباری و پارسایی و نگاهبانی از زن و زمین است.در بن مایه های کهن از جمله در “آثارالباقیه” ابوریحانی بیرونی آمده ایرانیان این روز را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند.
و چه به هم می مانند زمین سبز و بارور و زندگی بخش و زن؛ هردو نماد عشق ورزی و زندگی.
همانگونه که زمین عشق و دارایی خود را بی کم و کاست و بدون چشمداشت به همه جانداران می بخشد زن نیز فراتر از جنسیت، عشق و مهر خویش را به دلدار و فرزندان خویش می بخشد و با عشق خویش زندگی را به جهان هدیه می دهد.
لنگ مشک یا سیب؟
آیا نمادها دایمی اند؟
“پلنگ مشگ” گل نماد سپند آرمییتی است. در بین برخی پاره فرهنگ ها هنوز اندک شناخته شده است.
این گل در بندهش نماد سپند آرمییتی است.
در فرهنگ معین؛ با نام های دیگری همچون: فرنجمشک، افرنجمشک، قزنفلی و برنجمشک هم نامیده شده.
در فرهنگ دهخدا آمده عوام آن را بالنگوی صحرایی می گویند.
در قزوین این گیاه را “بالنگ بو” یا ” وارنگ بو” می نامند.
در بین بختیاری ها “زرابی” در مازندران “فرنجمشک” و ” پلانگ مشک” و در گیلان و رودبار “پلنگ موش” نامیده می شود.
این گیاه دارای گل های صورتی، زرد و سفید است و بسیار بوی دل انگیزی دارد.
نزدیک بهار به گونه خودرو می روید و عمر کوتاهی دارد.
در گاهشماری کهن(دارای دوازده ماه و هر ماه سی روز) روز پنجم از هر ماه اسفند نام دارد، روز پنجم از ماه اسفند (برابری نام روز و ماه) سپندارمذگان یا اسفندگان نامیده می شود.اما در گاهشماری نوین(دارای دوازده ماه و شش ماه نخست دارای سی و یک روز) که در سال ۱۳۰۴ خورشیدی تصویب شد، این جشن برابر با بیست و نهم بهمن است. برای رهایی از این اختلاف کوچک و احترام به گاهشماری کهن و نوین که برآیند قرن ها تلاش و پژوهش نیاکان ما در دانش گاهشماری است می توان از بیست و نهم بهمن تا پنجم اسفند را در بزرگداشت زن،زمین،مادر و دلدار همت گمارد.
“سپندآرمییتی” چهارمین امشاسپند( یاور خداوند یکتا بر روی زمین) می باشد که چم(معنی) آن فروتنی پاک و سپند است که در فارسی سپندارمذ و اسفند شده است.این فرشته یاری رسان مادینه نماد باروری و زایش،زمین سبز و سخاوتمند و بخشنده،عشق،فروتنی،بردباری و پارسایی و نگاهبانی از زن و زمین است.در بن مایه های کهن از جمله در “آثارالباقیه” ابوریحانی بیرونی آمده ایرانیان این روز را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند.
و چه به هم می مانند زمین سبز و بارور و زندگی بخش و زن؛ هردو نماد عشق ورزی و زندگی.همانگونه که زمین عشق و دارایی خود را بی کم و کاست و بدون چشمداشت به همه جانداران می بخشد زن نیز فراتر از جنسیت، عشق و مهر خویش را به دلدار و فرزندان خویش می بخشد و با عشق خویش زندگی را به جهان هدیه می دهد.
ابوریحان بیرونی” از این جشن با نام جشن زنان شوهر دار یاد کرده که در این روز زنان از همسران خویش هدیه دریافت می کردند.
تقریبا همه جوامع در فرایند فرگشت (تکامل) خویش دوران خوش “مادر سالاری” یا ” زن سالاری” را تجربه کرده اند.
جشن اسپندگان و بزرگداشت زمین و زن؛ بر تخت نشستن زن ها و دریافت هدیه های ارزشمند از مردها، شاید یادگار کهن برجستگی مقام شامخ زن ها در روزگار زن سالاری است که در گذر زمان با باورها، ارزشها و دانش گاهشماری در هم آمیخته اند.
دوره ی” زن سالاری” در تاریخ نماد برجسته ترین ویژگی زن هاست؛ زایش و زندگی بخشی، باروری، برکت، عشق، فروتنی و تداوم زندگی.
بخشی از مقاله استاد پراش
سفره اسفندگان
